Aft

Aft, ağız içinde oluşan ağrılı ülserleşmiş lezyonlara denir. Genellikle yanak ve dudak mukozası, dilin üzeri, yumuşak damak, diş eti ve farenkste oluşan solgun sarımsı kırmazı haleyle çevrili lezyonlardır. Ağız hastalıkları arasında aftlar oldukça sık görülür. Toplumda ortalama % 20 düzeyinde etkili olan bir rahatsızlıktır. Büyüklüğü yarım santimi geçmeyenlere minör aft, bundan büyüklere de majör aft adı verilir. Minör aftlar genellikle 10 gün içinde kendiliğinden geçer. İyileşme sırasında tekrar çıkması da söz konusudur. Genellikle tek olarak oluşsalar da, bazen çoklu aftlar da görülebilir. Ancak majör aftlar ya da sayıca fazla olanlar kişinin yaşam kalitesini olumsuz şekilde etkiler. Aftların ortay çıkışında çok sayıda etken rol oynayabileceği gibi, bazen nedensiz olarak oluşabilir. Burada en önemli detay aftın yıl içinde üçten fazla atak halinde çıkması halidir. Bu gibi durumlarda mutlaka altta yatan etkenler araştırılmalıdır. Aft oluşumu kişide gülmeyi, konuşmayı, hatta çiğnemeyi bile zorlaştırır. Ağrılı olduğundan, kişinin eylemleri tamamen etkilenir. Aftı etkileyen, seyrini kötüleştiren çok sayıda etken olduğu bilinmesine rağmen, kesin oluş sebebi tespit edilememiştir. Virüs yada bakteri kökenli olmadığından, lokal yayılım ya da başkasına bulaşma gibi sorunlara neden olmaz. Aft bulaşıcı değildir.

Aft oluşumunu tetikleyen faktörler

Stres: Stres vücuttaki çok sayıda hastalığın tetikleyicisi bir faktördür. Yüksek tansiyon, migren, gastrit gibi rahatsızlıklardaki gibi stres aft oluşumunun nedenleri arasında kabul edilir.

Besinler: Ağız mukozasının tahriş olmasına neden olabilecek turşu, turunçgiller, cips, sirke, baharatlar gibi besinler aft oluşumunu hızlandırabilir. Aynı zamanda alerjik etki yapabilecek çikolata, elma, peynir, fındık, arpa, çavdar, kara buğday, kabuklu deniz canlıları, domates, soya, incir gibi besinlerde aft oluşumunda etkili olabilir.

Travma: Ağızda dudağın, dilin ısırılması, yiyeceklerin sertliğinden oluşan tahriş, diş fırçasının hatalı sertçe kullanımı, protezler gibi etkenler ağızda travmaya neden olabilir. Bunlar aft oluşması için uygun zemin hazırlar.

Hatalı diş macunu kullanımı: Üreticiler diş macunlarının içeriğinde temizleme özelliğinin arttırılması amacıyla köpük yapıcı etki gösteren maddelerin ilave edilmesi, ağızda mukozanın tahriş olmasına neden olabilir. Bu tür diş macunlarının kullanılması aft oluşumu için ortamı hazırlayabilir.

Sistematik hastalıklar: Özellikle behçet hastalığında genital ülser, lokositoz gibi belirtilerin yanı sıra ağızda meydana gelen tekrarlayıcı aftlar görülür. Ayrıca otoümmin hastalıklarda, malign hastalıklarda da böyle tekrarlayıcı aftlar oluşur.

Bu etkenlerin dışında demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği, tütün çiğneme, sigara içme gibi etkenlerde aft oluşumunu tetikleyici etkiler yapar.

Aft tedavisi nasıl yapılır?

Aft fazla büyük olmadığı takdirde kendiliğinden tedaviye gerek kalmadan 7-10 günde iyileşebilir. Aft sorunu karşısında alınacak bazı önlemler hem ağrıyı azaltacak, hem de iyileşmeyi hızlandıracaktır. Bu önlemler ise;

• Tahriş edici, asidik etkisi olan ve sıcak besinlerin tüketiminden kaçınmalı
• Yemekten önce aftlar için hazırlanan anestezik kremler kullanılabilir.
• Aftın başlangıç aşamasında topikal streoid uygulama ya da streoid içerikli gargara yapılması aftın gelişimini önleyecektir. Aynı zamanda aftın neden olduğu ağrılarda azalmış olur. Özellikle chlorhexdine gargara aftın iyileşme sürecini kısaltır.

Aft tedavisinde antibiyotik kullanımının pek faydası olmaz. Eğer aft oluşumları iki hafta geçmesine rağmen kendiliğinden iyileşmezse, mutlaka bir doktora ya da diş doktoruna gidilmelidir.